Brederode

A De Molenaar of de Meulenaer, 17e eeuwse klucht
B De Koe

1. Credits
Titel ---- Klucht van de Molenaar of De Meulenaer gherijmt in 't Jaer 1613, druk 1618
Auteur -- Gerbrand Adriaensz. Brederode (Amsterdam, 16 maart 1585 - aldaar, 23
--------- augustus 1618) lid Rederijkerskamer d'Egelantier en Nederduytsche Academie
Genre --- 17e eeuwse klucht met eindrijm (na TOTheaterweek 2x oorspronkelijke versie)
Hertaler - Aleid Swierenga (29 augustus 2010)
Regie --- Gerhild van Rooij, ook toneelbeeld, kostuums
Inleiding - Historische achtergrond van rederijker Bre(d)ero(de), de Molenaar, kluchtspel

2. Literair, theatraal erfgoed, CKV
De klucht van de molenaar is literair en theatraal erfgoed en uitermate geschikt voor CKV, mede omdat rederijker Brederode zo levendig schrijft. Hij was een van de oprichters van de Nederduytsche Academie, waaruit de eerste Stadsschouwburg van Amsterdam is voortgekomen. Die Academie stond ook aan de wieg van het wetenschappelijk onderwijs en de latere Universiteit van Amsterdam.

3. Synopsis
Een hitsige molenaar probeert van de situatie gebruik te maken als een stadse vrouw die buiten de stadspoort gesloten is bij hem en zijn vrouw onderdak zoekt voor de nacht. Maar omdat de vrouwen samenspannen, loopt het heel anders dan hij had gedacht. En voor zijn knecht Joost ook.

4. Achtergrond
De klucht van de molenaar of De meulenaer is een rijk, intens, tragikomisch stuk. Het is onwaarschijnlijk dat deze klucht van de in zijn tijd gevierde Brederode tussen 1613 en 1617 niet gespeeld is in de Oude kamer in Liefde Bloeyende of Rederijkerskamer d'Egelantier. Afschriften van gerolleerde teksten van de Molenaar uit deze tijd wijzen daarop, ze dienden als basis voor latere uitgaven (1618-1619). Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is er in de Nederduytsche Academie van Amsterdam door Samuel Coster en collega's voor toneeluitvoeringen teruggegrepen op oude successen, waaronder de kluchten van Breero, maar daarvoor is geen bewijs. De kluchten zijn later, tot in onze tijd, gespeeld in grote en kleine theaters.
De vrijmoedige klucht gaat over de moeilijke positie van vrouwen. De een knijpt noodgedwongen een oogje dicht en de ander zoekt een 'veilig' onderkomen. De setting is historisch, zo ging het bijna 400 jaar geleden. In de rederijkerskamers speelde men om iedereen even alles te laten vergeten, maar Brederode had oog voor misstanden, mede daarom is hij zo'n groot schrijver. Zoals in zijn tijd gebruikelijk, heeft hij een boodschap: terwijl op het toneel vrouwen van verschillende stand elkaar bijstaan, ziet de molenaar in wat hij teweegbrengt en wordt duidelijk hoe benard de positie van een knecht (en meid) in die tijd was. In vele landen komen deze verhoudingen en situaties nog steeds voor.

5. Expositie Rond Brederode
17 juni, opening 18 juni t/m 6 juli 2010 in GBV, Aldtsjerk, expositie met boeken, toneel- en liedteksten van en rond Brederode, prenten en achtergronden van 17e eeuws toneel.

6. Speelschema TOTheaterweek 5, Rond Brederode 5 t/m 9 juli 2010
- Historisch
Do 8 juli 2010 - voor vrienden van TOTheater ----- Plein, buiten, Aldtsjerk
Vr 9 juli 2010 - Bij installatie van Emiel van Stralen - GBV, Aldtsjerk (min knechtscene)
- Hertaling Aleid Swierenga
2010
Zo 29 aug - Benefiet ---- besloten benefiet in Parnassos, Utrecht
Za 18 sep - Open dag --- Inleiding, proloog, 2 scenes, epiloog GBV Aldtsjerk
Vr 24 sep -- Beschouwing Inleiding, proloog, scenes, monologen, epiloog GBV Aldtsjerk
Zo 26 sep - Kunsthistorica-jubileum -Inleiding, proloog, scenes, epiloog, Paradijs, Kerkwijk
Za 13 nov - Arti Vocaal: 16e-17e eeuwse liederen rond Molenaar en Brederode
----------- TOTheater: Klucht van de Molenaar, Zaagmolen De ster, Utrecht

7. Spelers - Dramatis personae - Speeldata
Aleid Swierenga --- Trijn-Jans - 8 en 9 juli, 29 aug 2010
Gerhild van Rooij -- Trijn-Jans - 18 sep, 24 en 26 sep (dubbelrol), 13 nov 2010
Andries Tóth ------ Molenaar -- 8 en 9 juli, 29 aug, 18, 24 en 26 sep, 13 nov 2010
Cora den Oudsten - Aaltje ----- 8 juli, 18 sep, 24 en 26 sep (dubbelrol), 13 nov 2010
Gerhild van Rooij --- Aaltje ----- 9 juli, 29 aug 2010
Ronald van Buren -- Joost ----- 29 aug, 18 sep, 13 nov 2010
Gerhild van Rooij --- Joost ----- 8 juli 2010

B
Titel ---- Klucht van de Koe. 1612
Auteur -- Gerbrand Adriaensz. Bredero/de (Amsterdam, 16 maart 1585 - 23 augustus --------- 1618) lid Rederijkerskamer d'Egelantier en Nederduytsche Academie
Genre --- 17e eeuwse klucht met eindrijm
Hertaling- Klucht van de koe. 2007, Aleid Swierenga, voor TOTheater
Regie ---- Gerhild van Rooij

2. Literair en theatraal erfgoed, CKV
De klucht van de molenaar is literair en theatraal erfgoed en uitermate geschikt voor CKV, mede omdat rederijker Brederode zo levendig schrijft. Hij was een van de oprichters van de Nederduytsche Academie, waaruit de eerste Stadsschouwburg van Amsterdam is voortgekomen. Die Academie stond ook aan de wieg van het wetenschappelijk onderwijs en de latere Universiteit van Amsterdam.

3. Rollen (5) wisselende bezetting
Boer Dirk Thijssen, Gauwdief Gijsje, Optrekker, Boemelaar of fuifnummer Joosje, Waardin Friese Giertje, ’t boerenzeuntje Keesje

4. Extra, speelschema
Uit de klucht van de Koe zijn de scenes in de originele versie en in de hertaling van Aleid Swierenga gespeeld gebruikt bij beschouwingen in TOTheaterweken en in Workshops 17e eeuwse kluchten, 2007 t/m 2010, in 2010 in combinatie met de klucht van de Molenaar van Brederode.

Terug naar repertoire overzicht